‘Jas dicht, sjaal om en handschoenen aan, anders vat je kou!’ Veelgehoord in de winter, maar is dit wel zo? Kun je echt ziek worden van kou of zitten er ook heilzame kanten aan kou? Dat kou je ziek kan maken, blijkt betrekkelijk. De meeste bacteriën en virussen hebben het namelijk niet zo op kou. Dat koude blootstelling je mentaal sterker kan maken, je immuniteit kan versterken en je zelfs kan doen afvallen, is minder bekend.  

Kou en mentaal sterker worden

Mensen hebben van nature een zekere afkeer van kou. Dit is vrij logisch want kou kost ons lichaam veel energie om ons warm te houden. Evolutionair gezien is energie een schaars goed in de natuur. Daarom hebben wij de neiging om kou te ontwijken en in een afgesloten, comfortabele ruimte te gaan zitten die alle kou buitensluit. Dat is nu precies waar virussen blij van worden. Veel mensen lekker dicht op elkaar in een warme ruimte is een ideaal speelveld voor optimale verspreiding van virussen. Dit is de reden dat mensen in de winterperiode vaker ziek zijn. Onbewust hebben we de associatie gelegd tussen kou en de kans op ziek worden. Toch ligt dit nét even ingewikkelder en stimuleren wij mensen om zich juist zo nu en dan eens over te geven aan iets meer kou. 

Kou en immuniteit

Onderzoek van professor Pickkers van het UMC Nijmegen uit 2014 liet zien dat koude interventies onze immuniteit kunnen verbeteren. Al na tien dagen koude training was het aantal witte bloedlichaampjes bij proefpersonen hoger. Ook waren deze actiever waardoor zij in staat waren om toegediende virussen sneller te pareren. Er zijn intussen veel onderzoeken die aantonen dat kortdurende koude blootstelling onze weerstand juist vergroot. 

Kou en afvallen

Er zijn meer redenen om af en toe eens kou te vatten. Promotieonderzoek van Anouk van der Lans aan de Universiteit van Maastricht uit 2016 liet zien dat regelmatige blootstelling aan koude leidt tot gewichtsreductie door een verhoogde stofwisseling en toename van bruin vet. In het onderzoek werden proefpersonen dagelijks 6 uur blootgesteld aan temperaturen van ongeveer 14 graden. Na tien dagen ging er een ‘interne kachel’ aan die ervoor zorgde dat de ervaring van koude overging in een gevoel van warmte van binnenuit, was de ondervinding van de proefpersonen. 

Hoe koud is koud?

Ander onderzoek liet zien dat een korte, felle koude exposure die leidt tot rillen, een forse boost geeft qua calorieverbruik en zorgt voor meer bruin vet. Dit valt te bereiken met koud (na)douchen of kort baden in koud water. Het is wel verstandig om dit geleidelijk op te bouwen. Waar het om draait, is dat je het koud krijgt tot op de ‘derde’ laag.  Dit is wat je bijvoorbeeld ervaart wanneer je de hele dag buiten in de kou hebt gestaan en het gevoel hebt dat je moet bewegen (rillen) om weer warm te worden of dat alleen een warme douche je kan helpen om weer warm te worden. Ditzelfde effect kun je bereiken met een koude nadouche van iets meer dan een minuut. Als je hierbij je ademhaling goed onder controle kunt houden, wordt het effect nog groter. Dit activeert namelijk ons bruine vet. 

Wit en bruin vet

Ons lichaam kent verschillende soorten vet. Wit vet bevindt zich onderhuids en tussen onze organen. Het dient voor warmte-isolatie. Het is vooral het onderhuidse vet en dient als energiereserve in tijden van schaarste. Dit vet bevindt zich voornamelijk in onze buikholte. Ons lichaam biedt ook plek aan een soort oude aerobe bacterie die in onze spieren en vet leeft. Dit zijn de zogenaamde mitochondria of energiecentrales. Deze mitochondria zijn in staat warmte te genereren vanuit het vet. Voor hen is het vet voedsel en wij krijgen hiervoor warmte terug. Deze bacteriën hebben zuurstof nodig om het vet te kunnen omzetten. Daarom is goed ademen belangrijk. Wanneer we onszelf vaker blootstellen aan koude, komen er steeds meer mitochondria in ons witte vet. Dit witte vet verkleurt daarmee tot bruin vet en wordt dan omgezet in warmte. 

Afvallen wordt op deze manier een koud kunstje. Bovendien krijgen virussen minder grip op ons. 
Wordt dus mentaal een sterker en ervaar de voordelen van een korte blootstelling aan kou!

Carel Schott en Coriene Lodder