Wat een bijzondere tijd maken we mee. Het Corona virus is instaat gebleken in alle lagen van de samenleving door te dringen op wereldwijd niveau en zelfs verregaande effecten te sorteren op de mensen die niet besmet zijn. De stress zien we her en der op poppen. Angst om het te krijgen, het verdwijnen van economisch perspectief, verlies van dierbaren, overspoeld worden met berichtgeving met tegenstrijdige elementen. En dan weten we het op een gegeven moment niet meer. 

En als ons bewuste denkende brein er niet meer bij kan gebeurt er iets wonderlijks in onze hersenen. Lagere emotionele delen van ons brein worden dominant. Gevoelens krijgen de overhand. We noemen dit ook wel de ‘stressreactie’. Een oud systeem in het midden van onze hersenen wat we delen met andere gewervelde dieren.  De stressreactie treedt op wanneer er sprake is van een potentiële maar ook mogelijke bedreiging. Lijkt iets op een beer dan vergroot je in eerste instantie je overlevingskansen door er vanuit te gaan dat het een beer is. Dit leidt tot een ‘normale’ fysiologische reactie  op een ongewone situatie. 

Het systeem is bedoeld om kortstondige problemen aan te pakken en op te lossen.  En het werkt aangedreven door emoties. Uiteindelijk willen we weer de controle op de dreigende situatie terug pakken en gaan we soms irrationeel gedrag vertonen wat leidt tot het hervinden van die controle. Dat is waarom we gaan lopen slepen met winkelwagens vol w.c. papier,  ons soms bijna panisch opsluiten in onze huizen en regeringsleiders laten zien dat ze daadkrachtig zijn of juist volledig in de ontkenning gaan om mensen ‘gerust’ te stellen. We zetten een zogenaamde ‘coping stijl’. Gedrag om het probleem op te lossen. Dit varieert van ontkennen, direct handelen, afleiding zoeken, risicovol gedrag vertonen, relativeren …. Er bestaan meerdere coping stijlen. De ene is niet beter dan de andere. Waar het om gaat is dat je kunt switchen van coping stijl wanneer het vertoonde gedrag niet leidt tot het herpakken van de controle.  

Stress doorloopt een aantal fasen met ieder zijn eigen strategie om weer bewust het heft in handen te nemen. Dat in plaats van je te gedragen als een vlucht – of vechtdier. De eerste fase van de stress is de alarmfase. Hierbij raak je gespannen in de nek en lage rug, ga je hoog ademen en gaat je hartfrequentie flink omhoog. Deze fase is adrenaline gedreven. De alarmfase is de opmaat voordat je een coping stijl gaat inzetten. Vergelijk het met de warming up voor een sportprestatie. Wanneer je in de alarmfase blijft hangen dan krijg je allerlei klachten die daar mee samenhangen. Prikkelbaar, hoofdpijn, nek- en rugpijn. Gejaagd gevoel, slecht slapen, hartkloppingen en chaotisch gedrag vertonen zijn enkele van de symptomen. Terwijl er medisch niet echt veel aan de hand is. Hier kun je de controle terugpakken door even goed stoom af te blazen van je gevoel en emoties van dat moment. Geef er lucht aan. Dan je ademhaling naar je buik te brengen en bewust je nek – en rugspieren weer te ontspannen. Ook is letterlijk actief in beweging komen een goede strategie om uit de alarmfase te komen. Loop lekker een rondje, ga wat joggen, mep de boksbal aan stukken… maakt niet uit wat je doet maar kom in beweging. 

De tweede fase van de stress noemen we ook wel de aanpassingsfase. Mensen zijn dan aan het ‘handelen’ volgens een onbewust gekozen strategie, de eerder genoemde coping stijl, maar blijven daar in hangen. Ze staan op repeat, repeat, repeat en zijn moeilijk bereikbaar voor andere inzichten. Hier bestaat het gevaar van de tunnelvisie. Een goed gesprek met een ander met als centraal thema: Waar ben ik mee bezig? En, waar leidt dit toe?  Waarbij je in een soort ‘birds eye view’ gaat reflecteren op wat je aan het doen bent, dit kan leiden tot nieuwe inzichten. 

Als je met bovenstaande handelingen de stressreactie weer ‘uit’ kunt zetten dan kom je in de rust- en herstelfase. Je slaap is daarbij erg belangrijk om ook de emotionele randjes een plekje te geven. Duurt de stress te lang of herstel je sowieso te weinig, dan bestaat de kans dat je in de uitputtingsfase gaat komen. Met zelfs verschijnselen van een burnout of bepaalde soorten depressies. Hoe je die fase herkent voordat het te laat is en hoe je daar uit kunt komen zal het onderwerp zijn van onze volgende column. 

Door Corien Lodder, Vitality & Workability

Gevoed met kennis en geslaagd als lifestylecoach. Coriene is specialist in vitaliteit. Met meer dan 15 jaar ervaring als diëtist, orthomoleculair voedingsdeskundige en met kennis van hormonen en klinische psycho-neuro-immunologie werkt Coriene praktisch en succesvol aan leefstijlverandering.