Onze vorige column ging over verschillende soorten van vermoeidheid. Want moe zijn we allemaal weleens toch? Je wordt duf wakker in de ochtend, krijgt de slaap maar niet uit je ogen of zelfs niet uit je hoofd gewreven. Je komt een beetje motorisch beperkt je bed uit op zoek naar dat apparaat in de keuken waar de magie in huist. En dan is daar dat wonderbaarlijke stofje dat overal vrij verkrijgbaar is. Zonder deze substantie zouden kantoren stil vallen, hele gezinnen in bed blijven liggen en het aantal kop staart botsingen in de file fors toenemen. Koffie! 

Onze eerste aanvalswapen tegen de algemene vermoeidheid. Je kent allemaal wel het effect van die eerste heerlijke bak koffie in de ochtend. Je wordt helder, de mist in je hoofd trekt op en je voelt jezelf scherp worden. Je hart begint intensiever te kloppen en je spierspanning neemt zodanig toe dat je de rug weer kunt rechten om de aankomende dag van repliek te kunnen voorzien.  Dit zijn de slechts enige van de effecten van cafeïne, onze maatschappelijk geaccepteerde soft drug die ons zenuwstelsel een forse duw in de rug kan geven om in een staat van paraatheid te komen. Deze stof vinden we in koffie, thee, energy drinks, pre workouts in de fitness en zelfs in hele pure chocolade. Hoe donkerder de chocolade hoe meer cafeïne deze bevat. Maar nog altijd minder dan in een sterke bak koffie. 

In principe is er niets mis met cafeïne. Het wordt heel snel in ons lichaam opgenomen en het duurt soms wel tot vijf uur voordat de concentratie gehalveerd is. Cafeïne verhoogt je concentratie en zelfs de fysieke prestatie. Ook zet het je vetverbranding aan. Dus, allemaal aan de cafeïne! Maar zoals altijd treedt er een omkeereffect op bij een (te) hoge dosering. Een teveel aan cafeïne kan leiden tot slapeloosheid, je hartkloppingen geven, je rusteloos maken en zelfs angst- en paniek- en paranoïdegevoelens opwekken. Ook kan in sommige gevallen de biologische klok verstoord raken. Moeten we daarom voorzichtig(er) zijn met koffie? En zoals altijd is het antwoord op deze vraag voorspelbaar en een beetje saai: ‘Dat hangt ervan af’. 

Allereerst, blijf gewoon lekker genieten van die heerlijke koffie. De bovengrens waarbij het omkeereffect gaat optreden ligt bij de meeste mensen ergens rond de 5 consumpties per dag. Vanaf daar worden dus de negatieve effecten geleidelijk aan groter dan de positieve. Bij sommige personen echter ligt dit punt al rond de twee consumpties. Het verhaal wordt anders wanneer je de koffie echt nodig gaat hebben om op gang te komen. En, als je bemerkt dat je steeds meer koffie gaat drinken, om in de goede energie en prestatietoestand te komen. Wanneer je stressysteem overuren aan het maken is wil je lichaam je eigenlijk terug laten schakelen naar de rust en herstelstand. Maar ja, als er dan nog een deadline op de achtergrond speelt, of kindertjes naar de sport gebracht moeten worden of wanneer jij  zelf nog graag je uurtje training wil draaien, dan is deze oppepper wel handig toch? Maar pas nu juist extra op. Een goed functionerend mens heeft in principe deze oppepper niet nodig. Wanneer je jezelf met koffie en aanverwanten op de been moet houden kan dit een symptoom zijn van dreigende uitputting. Maar koffie is niet onze enige vrij rondlopende cafeïne dealer. 

Er zijn ook op iedere hoek van de staart vele soorten energy drinks te vinden. En via internet kun je tegenwoordig zogenaamde pre workouts of ‘scoops’ bestellen die je een energy boost geven om harder te kunnen trainen. Onder vooral jong volwassenen neemt het gebruik van deze producten behoorlijk toe. De hoeveelheid cafeïne varieert enorm in deze producten. Soms net zoveel als in 1 of 2 bakken stevige zwarte koffie in de energy drinks tot sommige scoops met een equivalent van 8 bakken koffie. Fabrikanten van deze producten voegen daarbij ook nog andere stoffen toe die eenzelfde stimulerende werking hebben als cafeïne. En die elkaar zelfs kunnen versterken. Denk aan guarana, taurine, matchapoeder en sommige B vitamines in hoge dosering. Daarbij lopen sommige van de producten ook nog eens over van de suiker. Afhankelijk van het merk bevat een blikje energydrink tussen de 6 en 10 klontjes suiker. We rekenen ze daarom niet echt tot de afslankmiddelen. 

Dus dan komt er wel even wat naar binnen met zo’n blikje of scoopie. En pas dan op wanneer je gevoelig bent voor opwekkende middelen. Hartkloppingen, oorsuizingen en tintelingen rondom je mond en in je armen liggen op de loer. Goed, je kunt zeker even harder trainen en beter presteren. Maar of het voor iedereen even gezond is daar zijn de meningen over verdeeld. Recent hebben wij een jonge jongen begeleid bij zijn trainingen als bodybuilder. Hij presteerde redelijk in de trainingen maar ging niet echt vooruit in het behalen van zijn doel. Het groeien in spiermassa. Hij at goed, trainde gedisciplineerd maar het gewenste resultaat bleef wat achter. Totdat wij hem een keertje hoorden verzuchten dat hij de afgelopen week weer elke nacht ‘plafonddienst’ had gehad. Toen wij daarop doorvroegen vertelde hij dat hij voor zijn avondtraining in de sportschool twee scoops nam en deze naar binnen spoelde met een blikje energydrink. Hij kon dan lekker hard trainen maar lag wel de hele nacht met hartkloppingen naar het plafond te staren… Toen wij hem uitlegden dat de slaap en nachtrust essentieel zijn voor de spiergroei en dat je niet groeit tijdens de training maar in de rust – en herstelfase daarna ging er bij hem een lichtje branden. Na een aantal dagen met stevige afkickverschijnselen is hij nu los van deze door slimme marketing ingegeven ideeën van hard trainen en groei. Hij is er een stuk rustiger door geworden en drinkt ’s ochtends gewoon zijn koffie. 

Door Corien Lodder, Vitality & Workability

Gevoed met kennis en geslaagd als lifestylecoach. Coriene is specialist in vitaliteit. Met meer dan 15 jaar ervaring als diëtist, orthomoleculair voedingsdeskundige en met kennis van hormonen en klinische psycho-neuro-immunologie werkt Coriene praktisch en succesvol aan leefstijlverandering.