De Coronatijd maakt ons bewuster van onze kwetsbaarheid. Er is veel discussie gaande over oorzaken, risicoprofielen en blijvende schade na een besmetting. Bij de ene mens lijkt het virus tot expressie te komen met minimale klachten en geen restverschijnselen. Een andere persoon komt in het ziekenhuis terecht op de intensive care en moet vechten voor zijn leven of overlijd zelfs. En dan zijn daar ook nog mensen die maandenlange restverschijnselen lijken te hebben. Zijn wij nu altijd een willoos slachtoffer van een virus of een ziekte? Je hoort mensen weleens zeggen dat ze genetisch belast zijn en gewoon pech hebben. Maar in hoeverre spelen onze genen een rol in het hebben van een goede weerstand of het ontstaan van ziekte en gezondheid. Is het mogelijk iets ingewikkelder dan dan dat we de willoze speelbal zijn van een genenpakketje?
De mens kun je zien als het product van een evolutionair proces. Wij zijn het resultaat van de interactie tussen onze genen en de op dat moment heersende omstandigheden in de omgeving. We noemen dit ook wel omgevingsdruk. Uit dit samenspel ontstond de unieke mens die jij nu bent. Een mens van wie de eigenschappen zijn opgeslagen in de genen, gelegen in het DNA, dus in ons erfelijk materiaal. Je kunt die genen zien als een soort van ‘blauwdruk’. Je hebt je DNA voor de helft gekregen van je moeder en de andere helft van je vader. De samensmelting van een eicel en een spermacel stond aan de basis van wie je bent. Op het DNA liggen gecodeerde eigenschappen die zich kunnen manifesteren in jou.
Maar: waar komt dat DNA van jou en mij oorspronkelijk vandaan? Hoe heeft het de generaties vóór ons overleefd? Survival of the fittest betekent niet altijd dat de sterkste, slimste of krachtigste exemplaren van de soort overleven. Het gaat om de organismen die het beste zijn aangepast aan de gegeven omstandigheden. Ze zijn in staat om te overleven en daarbij de eigenschappen die hebben bijgedragen aan hun overleven, door te geven. Soms is die overlever de slimste, soms de sterkste of de meest naïeve. Of gewoon de mazzelkont die door een genetisch variatie het best in staat bleek om granen te verteren in tijden van schaarste. In de evolutie is weinig ruimte ingebouwd voor romantiek.
Bij het doorgeven van erfelijk materiaal(opgeslagen in de genen) aan de volgende generatie, ontstaan tijdens de vermenging en overschrijving altijd een aantal veranderingen. Soms te bezien als slecht uitpakkende foutjes, maar soms ook bieden ze soelaas aan minder vriendelijke omgevingsfactoren die op dat moment heersen. Het ‘foutje’ blijkt dan een bonus. Zo zullen er ook mensen zijn, die zonder het te weten, van nature afweer hebben tegen Corona virussen.
Wanneer binnen een soort twee exemplaren hun DNA vermengen en de nieuwe combinatie doorgeven aan hun nageslacht, dan kan dit dus goed uitpakken, maar soms ook wat minder goed. Heeft de nieuwe soortgenoot grotere oren, waarbij hij geluiden die op gevaar wijzen beter kan horen, dan heeft deze meer kans om te overleven en dus om zijn genen door te geven dan zijn broertje of zusje dat minder grote oren mee heeft gekregen.
Ligt alles vast in onze genen of worden wij wie we zijn door onze opvoeding, het milieu, hoeveel of hoe weinig we bewegen, de voeding die we tot ons nemen en onze reacties op stress? Worden wij nu gevormd door ‘nature’ (genen) of ’nurture’ (omstandigheden?) Vanuit dit perspectief kijken we naar genetica en epigenetica.
Omgevingsfactoren en je gedrag in relatie tot je lichaam bepalen of de informatie tot uiting komt in je lichaam. Dit noemen we epigenetica. Je kunt best een gen (nature – aanleg) voor depressie hebben, maar zijn er een aantal ‘triggers’ nodig in je omgeving (nurture – omgeving) om dit tot uiting te laten komen. Dit kan bijvoorbeeld een ingrijpende gebeurtenis zijn, zoals een scheiding of de dood van een dierbare. Maar ook een tekort aan zonlicht en of vitamine D, bewegingsarmoede of een verstoord dag- en nachtritme, kunnen een rol spelen bij het ontstaan van een depressie. Zoals je ziet hangen veel zaken van meerdere factoren af. In onze volgende column gaan we dieper op dit onderwerp in. Tot die tijd, zorg goed voor jezelf en dat mooie genenpakketje dat je in elke cel van je lichaam met je meedraagt.
Door Carel Schott, Vitality specialist
Gelauwerd in vitaliteit en gepassioneerd in gezondheid en energie. Carel is specialist in vitaliteit. Met meer dan 15 jaar ervaring als fysiotherapeut, psychotherapeut (EAP) en topsporttrainer geeft Carel mensen de regie over hun eigen gezondheid en energielevel. Carel heeft de juiste brandstof om je in beweging te krijgen.
